In de moderne samenleving zijn er opvallende verschillen tussen arm en rijk, zowel op globaal niveau als binnen afzonderlijke landen. Nederland vormt hierop geen uitzondering. In dit artikel worden de verschillende aspecten van de kloof tussen arm en rijk in Nederland besproken, waaronder economische, sociale en gezondheidsfactoren.
Economische verschillen
Eén van de meest voor de hand liggende verschillen tussen arm en rijk is het verschil in inkomen en vermogen. Ondanks dat Nederland een relatief welvarend land is, is het verschil in inkomen tussen de hoogste en laagste inkomensgroepen nog steeds aanzienlijk. Het CBS rapporteert dat in 2018 het gemiddelde besteedbaar huishoudinkomen van de 10% rijkste huishoudens ruim tien keer zo hoog was dan van de 10% armste huishoudens.
Ongelijkheid op de arbeidsmarkt
Deze ongelijkheid wordt mede veroorzaakt door verschillen op de arbeidsmarkt. Zo hebben mensen met een hogere opleiding over het algemeen beter betaalde banen, terwijl laagopgeleiden vaker werkzaam zijn in sectoren waarin salarissen lager liggen. Bovendien hebben laagopgeleiden minder kans op een vast contract, wat ook invloed heeft op de stabiliteit van hun inkomen.
Verschillen in vermogen
Naast verschillen in inkomen zijn er ook grote verschillen in vermogen tussen arm en rijk. Vermogen bestaat uit spaargeld, beleggingen en vastgoed en is dus niet hetzelfde als inkomen. In 2020 had de rijkste 10% van de huishoudens in Nederland ongeveer 61% van het totale vermogen in handen, terwijl de armste helft van de huishoudens slechts over 1% van het vermogen beschikte.
Sociale gevolgen van economische verschillen
Economische verschillen tussen arm en rijk hebben ook gevolgen op sociaal vlak. Zo is het bekend dat armoede kan leiden tot een lagere levenskwaliteit en sociale uitsluiting. Dit komt onder meer doordat mensen met lagere inkomens minder mogelijkheden hebben om te participeren in activiteiten die geld kosten, zoals sportclubs of culturele evenementen.
Opleiding en kansenongelijkheid
Daarnaast zijn er duidelijke verschillen zichtbaar in het opleidingsniveau tussen arm en rijk. Kinderen van ouders met een lager inkomen beginnen vaak al met een achterstand op school, wat doorwerkt in hun verdere opleidingscarrière. Dit heeft weer effect op hun toekomstige arbeidsmarktkansen en kan bijdragen aan het in stand houden van economische verschillen.
Effecten op gezondheid
Armoede en lagere inkomens hangen ook samen met een slechtere gezondheid. Mensen met lagere inkomens hebben vaker te maken met chronische ziektes, psychische problemen en een verminderde levensverwachting. Dit wordt deels veroorzaakt door factoren zoals stress, ongezondere leefstijlkeuzes en beperktere toegang tot (preventieve) gezondheidszorg.
Waarom zijn er verschillen tussen arm en rijk?
Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan en in stand houden van verschillen tussen arm en rijk. Enkele hiervan zijn:
- Globalisering: Door de toegenomen internationale handel en concurrentie zijn er meer ongelijke kansen op de arbeidsmarkt ontstaan, wat heeft geleid tot grotere inkomensverschillen.
- Opleiding: Hoger opgeleiden hebben over het algemeen betere banen en verdienen meer dan lager opgeleiden. Dit draagt bij aan de verschillen in inkomen en vermogen.
- Erfenis: Vermogen wordt vaak doorgegeven binnen families, waardoor kinderen van rijke ouders een grotere kans hebben om zelf ook rijk te worden.
- Belastingstelsel: Hoewel het Nederlandse belastingstelsel progressief is en hogere inkomens meer belasting betalen, zijn er nog steeds mogelijkheden voor belastingontwijking en -ontduiking die vooral door de rijken worden benut.
Wat kan er gedaan worden om de verschillen te verkleinen?
Om de kloof tussen arm en rijk in Nederland te verkleinen, zijn er diverse maatregelen die overwogen kunnen worden. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- Investeren in onderwijs: Door meer te investeren in het onderwijs, met name gericht op kansarme groepen, kunnen kinderen van ouders met lagere inkomens betere kansen krijgen op een goede opleiding en daarmee ook betere arbeidsmarktkansen.
- Een eerlijker belastingstelsel: Het aanpassen van het belastingstelsel zodat hogere inkomens en vermogens eerlijker bijdragen aan de publieke middelen kan helpen om de verschillen tussen arm en rijk te verkleinen.
- Armoedebestrijding: Gerichte maatregelen om armoede aan te pakken, zoals het verhogen van uitkeringen en het verbeteren van sociale voorzieningen, kunnen bijdragen aan het verminderen van economische ongelijkheid.
- Betere toegang tot gezondheidszorg: Het verbeteren van de toegankelijkheid en betaalbaarheid van (preventieve) gezondheidszorg kan bijdragen aan het verminderen van gezondheidsverschillen tussen arm en rijk.
